Συνέντευξη με τον Richard Linklater για το #Boyhood

O Richard Linklater ξεκίνησε πριν από 15 χρόνια τα γυρίσματα αυτής της πρωτοποριακής ταινίας που ήταν ό, τι καλύτερο είδα στη Berlinale το Φεβρουάριο. Για την ακρίβεια, ό, τι καλύτερο είδα στο σινεμά εδώ και καιρό. Ήταν ένα πείραμα. Μια προσπάθεια να ακολουθήσει την εξέλιξη και το πέρασμα ενός αγοριού, από την παιδική στην εφηβική ηλικία του και από εκεί στην ενηλικίωση. Το πείραμα πέτυχε. Η πρώτη επιβράβευση ήρθε στο Βερολίνο, όπου βραβεύτηκε με την Αργυρή Άρκτο Σκηνοθεσίας. Η δεύτερη, αυτή του κοινού, έρχεται σε μεγάλες δόσεις στις χώρες που έχει ήδη προβληθεί. Αυτά είναι όσα είπαμε on the record στο Βερολίνο. Off the record μου είπε πόσο αγαπούν τα παιδιά του και ο ίδιος την Ελλάδα.   

Πώς γεννήθηκε το Boyhood (Μεγαλώνοντας);

Απλά ήθελα να πω μια ιστορία. Σκεφτόμουν πολύ το θέμα της παιδικής ηλικίας και με ενδιέφερε να γυρίσω μια ταινία με αυτό. Ήμουν 40 χρονών και έκανα σκέψεις για τον χρόνο που περνάει. Ήθελα για κάποιο λόγο να πω μια ιστορία για το πώς είναι να είσαι παιδί. Δεν μπορούσα να καταλήξω για ποιο κομμάτι της παιδικής ηλικίας να μιλήσω. Έτσι, είχα τη φιλόδοξη επιθυμία να μιλήσω για ολόκληρη την περίοδο. Ήταν μια «τρελή» διαδικασία.

Κάθε κομμάτι της ταινίας που γυρίζατε κάθε χρόνο, ακόμη κι αν στο τέλος δεν σας άρεσε, δεν μπορούσε να αλλάξει. Ήταν κόστος για εσάς;

Δεν μπορούσαμε να ξαναγυρίσουμε καμία σκηνή. Αλλά έτσι κι αλλιώς δεν θα το κάναμε. Δεν είχαμε την πολυτέλεια. Ήταν μία low-budget παραγωγή. Ποτέ δεν ξαναγυρίζω τίποτα, σε καμία ταινία μου. Το ξέρω πως ήταν μια «μη πρακτική» πρόκληση να πω την ιστορία με τον συγκεκριμένο τρόπο. Δεν μπορούσα όμως να πω διαφορετικά αυτά που είχα στο μυαλό μου. Έτσι αποφάσισα να τη γυρίσω υπό αυτή τη συνθήκη. Αν είχα τη δυνατότητα να γυρίσω πίσω τον χρόνο σε κάθε χρονιά, θα έκανα κάποιες αλλαγές, αλλά στο μεγαλύτερο μέρος της ταινίας, όχι δεν θα άλλαζα κάτι. Στο κομμάτι του post production, εξάλλου, είχαμε την πολυτέλεια να έχουμε τον χρόνο με το μέρος μας. Στο τέλος κάθε γυρίσματος είχαμε χρόνο να συζητήσουμε για το τι θα κάνουμε την επόμενη χρονιά. Μιλούσαμε και μοιραζόμασταν σκέψεις για τη συνέχεια. Μπορεί να μην είχαμε την πολυτέλεια του budget, αλλά είχαμε την πολυτέλεια του χρόνου.

Πώς επέλεξες τη μουσική επένδυση της ταινίας;

Τη μουσική την επιλέξαμε βασισμένοι στη μνήμη. Προσπαθούσαμε να θυμηθούμε τι μουσική ακούγαμε όταν ήμασταν παιδιά ή τι μουσική άκουγε η μαμά μας κι εμάς δεν μας άρεσε καθόλου. Τι παιζόταν στο ραδιόφωνο τότε ή αργότερα στον υπολογιστή. Κάπως έτσι λειτούργησε.

Ποια είναι η σχέση σου ως σκηνοθέτης με τον χρόνο;

Δυσκολεύομαι να απαντήσω όταν με ρωτούν για το θέμα του χρόνου. Είναι σαν να με ρωτούν «τι είδους αφηγητής ιστοριών είσαι». Προφανώς ο χρόνος είναι μοναδικός στο σινεμά. Μπορεί να πάρει διαφορετικές μορφές, μπορείς να τον χειριστείς. Μπορείς να ταξιδέψεις στον χρόνο. Όταν παίζεις μαζί του, έχεις μια γερή βάση για να πεις μια ιστορία. Σε όλες μου τις ιστορίες το κάνω αυτό. Τον χρησιμοποιώ με ένα μοναδικό τρόπο προκειμένου να αφηγηθώ μια ιστορία.

Έχεις αποτυπώσει κομμάτια της δικής σου παιδικής ηλικίας στην ταινία;

Ναι, σίγουρα η μνήμη μου έπαιξε μεγάλο ρόλο. Υπήρξαν στιγμές από τη ζωή μου που τις χρησιμοποίησα και άλλες που θεώρησα ότι δεν είχαν και τόσο αξιοσημείωτες ώστε να τις συμπεριλάβω (γέλια). Αλλά σίγουρα, η ζωή σου είναι το μόνο που έχεις. Είναι η δική σου προοπτική, είναι ο τρόπος που βλέπεις τον κόσμο. Δεν είναι κάτι απλό.

Συμφωνείς ότι η παιδική ηλικία είναι αυτή που μας διαμορφώνει σε αυτό που είμαστε σήμερα;

Πολλά στη ζωή μας εξαρτώνται από αυτά που έχουν προηγηθεί. Όσο μεγαλώνεις επιλέγεις τα σημαντικά κομμάτια της ζωής σου, επιλέγεις ποιος θέλεις να είσαι και ποια κομμάτια θέλεις να προβάλλεις. Όμως τα κουβαλάς όλα μαζί σου. Η παιδική ηλικία προφανώς παίζει μεγαλύτερο ρόλο στη διαμόρφωση του ανθρώπου στον οποίο εξελίσσεσαι μεγαλώνοντας. Τα υπόλοιπα είναι DNA. Δεν ξέρω. Αυτές οι ερωτήσεις έχουν πάντα πολύ ενδιαφέρον, πραγματικά.

Φοβήθηκες ποτέ μήπως συμβεί κάτι και δεν ολοκληρωθεί η ταινία; Μήπως κάποιος αλλάξει γνώμη ή –στο χειρότερο σενάριο- πάθει κάτι;

Στατιστικά, πολλά θα μπορούσαν να έχουν συμβεί στη διάρκεια αυτών των χρόνων. Όμως, τουλάχιστον σωματικά, είμαστε σώοι και αβλαβείς όλοι. Ψυχολογικά, δεν ξέρω (γελάει). Όλοι εμπιστευτήκαμε το μέλλον. Ήταν θέμα πίστης. Δεν τολμούσαμε καν να σκεφτούμε ότι θα συμβεί κάτι αρνητικό. Το πρόβλημα θα ήταν αν κάποιος αποφάσιζε ξαφνικά ότι δεν θέλει να το κάνει, ότι δεν θέλει να συνεχίσει. Όμως είχε πλάκα. Ακόμη και τα μέλη του συνεργείου ήταν τα ίδια. Κι όσοι εργάζονταν σε άλλα στούντιο και έπρεπε να ταξιδέψουν για να έρθουν, έπαιρναν το αεροπλάνο μόνο και μόνο για να κάνουμε το γύρισμα και στη συνέχεια επέστρεφαν στη βάση τους. Ήμασταν σαν οικογένεια. Είναι ένα μοναδικό project. Η κόρη μου ήθελε να είναι στην ταινία, εγώ ήξερα ότι ήθελα να είμαι, οπότε για τουλάχιστον δύο ανθρώπους ήμουν απόλυτα σίγουρος από την αρχή!

Πώς αποφάσισες να έχεις την κόρη σου στην ταινία;

Ήταν έξι χρονών τότε. Ό, τι κι αν έκανα, όποια ταινία, κι αν γύριζα, ήθελε να συμμετάσχει! «Έι, μπαμπά, μπορώ να κάνω ότι κυνηγάω μια κότα και να με βάλεις στην ταινία;» (Γέλια). Ήταν ένα ζωηρό, μικρό κοριτσάκι που χόρευε και τραγουδούσε διαρκώς.

Προσπαθήσατε να κρατήσετε την ιδέα της ταινίας μυστική ώστε να μην επαναληφθεί από άλλους δημιουργούς;

Γράφτηκε αρκετά νωρίς στα Μέσα η ιδέα και μετά άρχισα να διαβάζω ότι και άλλοι σκηνοθέτες θα έκαναν κάτι παρόμοιο. Άλλοι γράφανε ότι δουλεύω με την κόρη μου κάθε χρόνο. Ένιωθα σαν επιστήμονας που είχα ανακαλύψει κάτι και ήθελα να το προστατεύσω. Ήταν μια προφανής ιδέα κατά τη γνώμη μου, αλλά μετά ανησυχούσα μήπως κάποιος γυρίσει μια οκταετή ταινία και κυκλοφορήσει πριν από τη δική μας! (γέλια). Δεν έχει σημασία. Εμείς απολαύσαμε πολύ την ευκαιρία να περάσουμε 12 χρόνια ασχολούμενοι με την παιδική ηλικία. Ήταν ΟΚ για εμάς, ό, τι κι αν συνέβαινε. 

Ο πρωταγωνιστής Ellar Coltrane λέει: Είδα την ταινία μόνος μου. Αρκετές φορές. Δεν ήθελα να τη δω με κανέναν. Ήταν σπαρακτικό να βλέπω στην οθόνη την παιδική μου ηλικία, το μεγάλωμά μου, αλλά ταυτόχρονα ήταν πανέμορφο. Ήταν ένα παράθυρο, ένα μέρος της ύπαρξής μου. Δεν έχεις συχνά τη δυνατότητα να παρακολουθείς τον εαυτό σου να μεγαλώνει. Ήταν πολύ παράξενο και συγκινητικό. Μεγάλα κομμάτια της ζωής μου βρίσκονται σε αυτή την ταινία. Ήμουν παιδί, δεν σκεφτόμουν ότι αυτό είναι δουλειά.

Βerlinale 2014